مطالعه بیوسیستماتیکی جنس onobrychis mill در ایران

جنس onobrychis یکی از جنس های بزرگ تیره fabaceae است که از 9 بخش تشکیل شده است. گیاهان این جنس اساساً در نواحی معتدل شمالی پراکنش دارند، لیکن مرکز اصلی تنوع آنها نواحی شرق مدیترانه و غرب آسیا است. بسیاری از گونه-های این جنس بدلیل ارزش تغذیه ای بالا و نیز ارزش زینتی شان بسیار مورد توجه هستند. مطالعه بیوسیستماتیکی بر روی گونه-های مختلف جمع آوری شده این جنس به منظور تعیین روابط درون و بین گونه ای و نزدیکی گونه ها با استفاده از ویژگی های ریخت شناسی، گرده شناسی و کروموزومی صورت گرفت. داده های حاصل از این مطالعات توسط نرم افزارهای mvsp 3.1 و spss 9.0 مورد آنالیز قرار گرفت. در مطالعه ریخت شناسی 72 ویژگی کمی و کیفی مختلف در جمعیت ها و گونه های مختلف بخش های lophobrychis، heliobrychis، afghanicaو laxiflorae مورد ارزیابی قرار گرفت. مطالعه ریخت شناسی گونه های مورد مطالعه را در دو گروه اصلی قرارداد: گروه اول شامل جمیت های مختلف گونه های o. melanotricha، o. atropatana، o. scorbiculata، o. heterophyla، o. gaubae، o. andalanica، o. psoralifolia و o. laxiflora از بخش های laxiflorae وheliobrychis است. این گونه ها همگی چند ساله هستند، گوشواره در گیاهان این گروه برگی و جام، درفش، ناو و بال آنها نسبت به گروه دیگر بلندتر است. گروه دوم جمعیت های مختلف گونه های o. micrantha، o. pulchella، o. crista-galli، o. caput-galli، o. aequidentata، o. aucheri، o. iranensis، o. heliocarpa و o. tavernieraeolia از بخش های heliobrychis، lophobrychis و afghanica را در بر می گیرد که همگی یکساله هستند و به علت داشتن گوشواره غشایی و کاغذی و کوتاه بودن جام، درفش، ناو و بال از گروه 1 جدا شده است. گروه 1 خود به سه زیر گروه تقسیم می شود. ویژگی اصلی زیرگروه اول دارا بودن میوه تخت، نیم دایره ای و فاقد سیخک است. زیرگروه دوم دارای میوه محدب، بیضی شکل و سیخک دار است. گیاهان زیرگروه سوم بی ساقه یا دارای ساقه کوتاه هستند. گروه 2 خود به دو زیرگروه تقسیم می شود: زیر گروه اول دارای برگچه های خطی - مستطیلی و تعداد جفت برگچه بیشتر (9-3) و همچنین طول گیاه بلندتر هستند. زیرگروه دوم شامل سایر گونه های یکساله است. کوتاه بودن طول گیاه و3-1جفت برگچه ای بودن و برگچه های بیضی، واژتخم مرغی و دایره ای شکل از ویژگی اعضای این گروه است. در بررسی گرده شناسی، بر اساس طول استوایی، سه گروه اصلی تشخیص داده شد که این نتایج کاملاً با گروه بندی حاصل از داده های ریخت شناختی منطبق است. به نظر می رسد که سه ویژگی طول قطبی، قطر استوایی و طول شیار می توانند ویژگی های نسبتاً ارزشمندی برای جدا کردن گروه های فنتیکی این جنس باشند. مطالعه میوزی عدد کروموزومی 8 =n را برای دو گونه o.melanotricha و o. aucheri نشان داد. به طور کلی بر اساس رفتار میوز و آنالیز های به دست آمده می توان دو گروه اصلی را مشخص نمود. در گروه اول جمعیت های مختلف گونه o. melanotricha و گونه o. aucheri قرار می گیرند و گروه دوم سه جمعیت از گونه o. melanotricha را در بر می گیرد.